KONFERENCJA NAUKOWA „ŻYWIECCZYZNA CIĄGŁOŚĆ DZIEJÓW I KULTURY” ZA NAMI!

Szczegóły: Kategoria: Aktualności; Opublikowano: 14 czerwiec 2025

Konferencja naukowa „Żywiecczyzna ciągłość dziejów i kultury” w Żywcu w dniu 10 czerwca AD 2025 była wydarzeniem, które już rezonuje jako istotne dla tożsamości i kulturowej przyszłości naszego regionu.

Pomysłodawcą a zarazem spiritus movens konferencji był Władysław Motyka z Milówki, reprezentujący Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe (rok założenia 1992) i Radę Naukową Związku Podhalan w Polsce. Poruszający się w różnych gremiach i środowiskach, od lat jest inicjatorem wielu ważnych inicjatyw, które przyniosły pożądane efekty. Jednym z nich jest procedura wpisu „Kultura górali polskich Karpat” na krajową listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO, prowadzona we współpracy Związku Podhalan i jego Rady Naukowej, MCK Sokół w Nowym Sączu – Instytut Niematerialnego Dziedzictwa Ludów Karpackich w Ludźmierzu oraz Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. W maju 2025 r. złożono wniosek w Narodowym Instytucie Dziedzictwa w Warszawie i wszystko wskazuje na to, że w tym roku „Kultura górali polskich Karpat” zostanie wpisana na listę UNESCO.

Z propozycją zorganizowania interdyscyplinarnej konferencji „Żywiecczyzna ciągłość dziejów i kultury” Władysław Motyka zwrócił się do prof. dr hab. Ernesta Zawady, Dziekana Wydziału Społeczno-Humanistycznego Uniwersytetu Bielsko-Bialskiego jesienią 2024 r. W marcu 2025 r. UBB objął patronat naukowy nad tym wydarzeniem, które znalazło się w programie 25. Festiwalu Nauki i Sztuki we współpracy z Miastem Żywiec i Powiatem Żywieckim. Wokół idei konferencji Władysław Motyka skupił liczne grono naukowców i regionalistów, prowadzących badania nad Żywiecczyzną w wielu obszarach: historia, historia sztuki, kultura tradycyjna, architektura, etnografia, antropologia kultury, geografia, edukacja regionalna i pedagogika oraz językoznawstwo. Reprezentowali oni ośrodki naukowe z Warszawy, Białegostoku, Krakowa, Katowic, Bielska-Białej i samej Żywiecczyzny. Konferencję rozpoczęło niejako programowe wystąpienie dr. Grzegorza Wnętrzaka „Małopolska tożsamość Żywiecczyzny”. Dla lepszego zorientowania się w charakterze konferencji pomoże wykaz prelegentów i tematyka ich wystąpień: prof. dr hab. Rafał Kosiński (Sprawa budowy wieży przy kościele Św. Krzyża w Żywcu w 1910), prof. dr hab. Lech Krzyżanowski (Międzywojenne sądy powiatowe / grodzkie w Żywcu i w Milówce. Ludzie i sprawy), dr Małgorzata Jopek-Bizoń (Żywiecczyzna - tożsamość młodzieży. Raport z badań), dr Przemysław Dyrlaga (Grabież dzwonów z kościołów i kaplic na Żywiecczyźnie podczas I i II wojny światowej), dr Piotr Kołpak (Wołoskie dziedzictwo toponimiczne w krajobrazie historycznym Beskidu Małego i Pasm Pewelsko-Krzeszowskich (XVII-XIX w.), dr Marek Liszka (Emigracja dzieci, kobiet i mężczyzn z Żywca do USA na przełomie XIX i XX wieku), dr Andrzej Majewski (Powstawanie w Państwie Żywieckim wsi na prawie wołoskim w XV-XVII wieku), dr Michał Sobala (Pamięć krajobrazu – dzieje Żywiecczyzny zapisane na polanach), ks. dr Szymon Tracz, mgr Monika Kosibór (Życie na granicy na przykładzie Pewelki z dóbr ślemieńskich i Huciska z dóbr żywieckich), mgr Władysław Motyka + gość specjalny Łukasz Golec (Góralska Żywiecczyzna), mgr Andrzej Peć (Palenie Huby czyli o zachowaniach magicznych w obrzędowości wiosennej na pograniczu Górali Babiogórskich i Żywieckich), mgr Jan Płonka (Zanik najstarszej zabudowy drewnianej na Żywiecczyźnie w świetle badań inwentaryzacyjnych i prac zabezpieczających), mgr Piotr Rypień (Życie religijne na Żywiecczyźnie podczas okupacji niemieckiej w latach 1939-1945). Przysłowiową wisienką na torcie było końcowe wystąpienie ks. dr. Szymona Tracza „Sakralne importy artystyczne na Żywiecczyźnie w okresie staropolskim”. Wielu uczestników konferencji było zaskoczonych, jakie dzieła sztuki o bardzo wysokiej klasie artystycznej mamy na Żywiecczyźnie. Są one wyrazem jej znaczenia i szerokich powiązań kulturowo-historycznych z innymi ośrodkami w Polsce i Europie.

W ten sposób konferencja zmaterializowała się. Goście dopisali, także licznie młodzież szkół powiatowych. Uczniowie, którzy wzięli udział w sesji posterowej Żywiecczyzna oczami młodych mieszkańców otrzymali nagrody UBB. Większość gości z wielką ciekawością, co będzie dalej, dotrwała do końca konferencji. Swoje pięć minut miał też znany tutaj ks. prałat Władysław Zązel. Zadowoleni z konferencji mogli być także gospodarze: prof. Ernest Zawada, Burmistrz Antoni Szlagor i Starosta Żywiecki Adrian Midor. Pracę moderatorów sprawnie wykonali dr Małgorzata Jopek-Bizoń z UBB i Władysław Motyka. Pomocny okazał się rekwizyt w postaci pasterskiego zbyrcoka. Należytą obsługę konferencji zapewniły służby Urzędu Miasta z Panią Naczelnik Jolantą Gruszką, Starostwa Powiatowego z Dyrektorem Andrzejem Widzykiem, zarazem Wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej oraz Zespół Uniwersytetu Bielsko-Bialskiego z Panią Małgorzatą Zarębską. Interesującym zwieńczeniem konferencji była wystawa „Kim jesteśmy” przygotowana przez Muzeum Miejskie w Żywcu w oficynach Starego Zamku. Pani Dyrektor Anna Tuleja oraz Panie Kustosz Barbara Rosiek i Dorota Firlej ukazały w ciekawy sposób na przykładzie artefaktów, fotografii i żywych modeli wspólnotę kultury mieszczan i górali żywieckich. Tradycyjna muzyka żywiecka na dudach (Rafał Bałaś) i skrzypcach (Marta Matuszna) wybrzmiała na finał.

Za ogólne podsumowanie konferencji niech posłuży wpis na profilu Facebook Burmistrza Żywca Antoniego Szlagora: „Drodzy Mieszkańcy, Z radością informuję, że właśnie trwa konferencja naukowa organizowana w ramach Beskidzkiego Festiwalu Nauki i Sztuki 2025 w Żywcu! W naszym mieście gościmy dziś wielu znakomitych naukowców, twórców oraz pasjonatów nauki i kultury, którzy dzielą się swoją wiedzą i inspiracjami z mieszkańcami Żywiecczyzny. Program pełen jest ciekawych wykładów i dyskusji. To wyjątkowa okazja, by doświadczyć, jak nauka i sztuka łączą się w fascynującą całość – i to tu, w sercu naszego miasta! Zapraszam serdecznie wszystkich, którzy jeszcze nie dotarli – atmosfera jest wspaniała, a program konferencji otwarty dla każdego!”. I tak rzeczywiście było!