Drukuj
Kategoria: Aktualności

00A.png

                Władysław Motyka

Święto Niepodległości AD 2020. W 100-lecie wiktorii polskiej nad bolszewią, górale żywieccy wyznaczyli Szlak Dywizji Górskiej gen. Andrzeja Galicy 1920 r.

Za spektakularny sukces górale żywieccy mogą uznać w tym roku opracowanie i wytyczenie Szlaku Dywizji Górskiej gen. Andrzeja Galicy 1920 r. Gdy w lipcu br. w ramach projektu „Koalicje dla Niepodległej” ogłoszono konkurs na 100-lecie Bitwy Warszawskiej, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej w porozumieniu z organizacjami społecznymi: Związek Podhalan w Polsce Oddział Górali Żywieckich w Milówce, Muzeum 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie i Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe w Milówce, przygotował projekt. Górale w wojnie 1920 roku. Szlak Dywizji Górskiej generała Andrzeja Galicy i jego zapomniani bohaterowie.”

Dywizja Górska gen. bryg. Andrzeja Galicy, utworzona została wiosną 1920 r. Oparta była przede wszystkim na strukturze sformowanych w okresie listopad-grudzień 1918 r.: 1. pułku strzelców podhalańskich (okręg poborowy powiat nowosądecki, limanowski i nowotarski) i 2. pułku strzelców podhalańskich (powiaty od bocheńskiego do sanockiego). Jednostki te zaraz po sformowaniu kierowane były od razu na front polsko-ukraiński (1918-1919). Równocześnie znalazły się tam ochotnicze kompanie żywieckie, które spieszyły wtedy na odsiecz Lwowa. Ten okres wojny o granice zakończył się w czerwcu 1919 r. oparciem przyszłej granicy II RP na linii rzeki Zbrucz. W międzyczasie pododdziały strzelców podhalańskich walczyły na Śląsku Cieszyńskim, kiedy wojska czeskie dokonały agresji na Polskę w styczniu 1919 r. Wiosną 1919 r. po przyjeździe z Francji Armii Polskiej gen. Józefa Hallera, hallerowskie pułki były stopniowo przeorganizowane. Dwa z nich, otrzymały docelowe miejsca dyslokacji: 3. Pułk Strzelców Podhalańskich – Bielsko oraz 4. Pułk Strzelców Podhalańskich – Cieszyn. Od jesieni 1919 r. werbowano do nich górali z Beskidów – Żywieckiego i Śląskiego. Do połączenia wszystkich pułków strzelców podhalańskich pod jednolitym dowództwem gen. Andrzeja Galicy doszło w lipcu 1920 r. Dywizja podzielona na 2 Brygady Górskie: 1 BG – 1 psp i 2 psp (dca płk Stanisław Wróblewski) i 2 BG – 3 psp i 4 psp (dca płk Wacław Fara) brała udział w walkach o granice nieprzerwanie od 1918. Jako skuteczna i zaprawiona w bojach jednostka WP odegrała znaczącą rolę w Kontruderzeniu znad Wieprza – sierpień 1920 r. i kluczową w Bitwie Niemeńskiej – wrzesień 1920 r.

Wytyczenie i otwarcie Szlaku Dywizji Górskiej 1920

Wytyczenie Szlaku Dywizji Górskiej 1920 było tym punktem projektu, który spinał go w spójną całość. Objazd zaplanowanej trasy w sierpniu 2020 r., liczne spotkania z przedstawicielami samorządów, instytucji i miłośników lokalnej historii pozwoliły na opracowanie dokumentacji szlaku i przygotowanie uroczystości jego otwarcia, co nastąpiło w sobotę 19 września w Sokółce na Podlasiu, w ramach ogólnopolskich obchodów 100-lecia Bitwy Niemeńskiej.

Naszą, oficjalną kilkunastoosobową grupę realizatorów tworzyli górale z Oddziału Górali Żywieckich ZP ze sztandarem, kapela góralska, grupa rekonstrukcyjna Muzeum 4 PSP, konsultant naukowy projektu dr Jacek Magdoń z IPN w Rzeszowie oraz Lesław Werpachowski, dyrektor Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. Był to mocny góralski akcent tych obchodów, bo właśnie na tym obszarze Dywizja Górska, całymi swoimi siłami, prowadziła zacięte i krwawe walki, w dniach 19-26 IX 1920 r., które przesądziły o sukcesie Bitwy Niemeńskiej. Znaczą je tutaj liczne kwatery wojenne i miejsca pamięci – Sokółka, Sidra, Mieleszkowce Pawłowickie, Kuźnica, Klimówka, Bilminy, Zaśpicze. Objazd tych miejsc, spotkania z miejscową ludnością na cmentarzach i przy przydrożnych krzyżach, wspólna modlitwa w intencji poległych za Ojczyznę, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy, no i góralska muzyka, były tymi momentami, które poruszały emocje i budowały spontaniczną więź miedzy góralami i mieszkańcami Sokólszczyzny. W niedzielę 20 września nasza grupa wzięła udział w uroczystej Mszy św., kończącej obchody 100-lecia Bitwy Niemeńskiej, a sprawowanej w Kolegiacie św. Antoniego, w Sokółce, znanej z Cudu Eucharystycznego. Nasza kapela góralska razem z zespołem „Jemioła” z Sokółki przygotowała oprawę muzyczną liturgii. Po Mszy św. odbył się w Sanktuarium okolicznościowy koncert patriotyczny, w czasie którego bas baryton Józef Dębko z zespołu „Jemioła” z kapelą góralską wykonał porywająco marsz żałobny autorstwa gen. Andrzeja Galicy „Kie Janicka”. Brawurowo górale wykonali też sztandarową pieśń górali z wojny 1920 r. „Marsz Strzelców Podhalańskich”. Owacja na stojąco, wiernych zgromadzonych w świątyni była najlepszą formą uznania dla górali i realizatorów projektu.

              Finisaż projektu w Bielsku-Białej:

          Zwieńczeniem projektu była wystawa w bielskim Domu Żołnierza, przy ul. Broniewskiego 27. Imponujący obiekt powstał w latach 20-tych XX w., a wybudowany został z inicjatywy gen. Andrzeja Galicy, w latach 1921-1926 dowódcy 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku. Stanowi w Beskidach trwały ślad po Generale. Finisażowi wystawy towarzyszyła również ekspozycja pamiątek Muzeum 4 PSP w Cieszynie oraz promocja Katalogu, który jest wyczerpującym, merytorycznym wprowadzeniem w dzieje walk Dywizji Górskiej w 1920 r. i opisuje szczegółowo nowo wytyczony szlak. Ważnym kulturowym akcentem był okolicznościowy koncert pieśni 1920 r., głównie góralskich. W przygotowanie repertuaru włączyli się z zapałem młodzi, utalentowani muzykanci: Małgorzata Kubizna – skrzypce, śpiew, Grzegorz Zawiła – skrzypce, śpiew, Mariusz Chwastek – basy, śpiew i Kamil Wiercigroch – heligonka. Wspomagali ich w warstwie śpiewaczej członkowie Oddziału Górali Żywieckich ZP w Milówce: Tomasz Zdrach - bas baryton, Władysław Motyka, prezes Tadeusz Fiedor i Jan Świątek.

Kiedy usunięte zostaną obostrzenia pandemiczne, myślę, że przyjdzie czas, aby Szlak Dywizji Górskiej przedstawić szerszej publiczności, a w pierwszej kolejności góralom. Stąd już dziś, świętując 100-lecie polskiej wiktorii nad bolszewią, szykujemy się na spotkania i posiady, które nasze wspaniałe tradycje wojsk górskich przeniosą w realny wymiar czasu i przestrzeni. Zaproszenia i oferty przyjmuje:

Władysław Motyka

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

508 352 005

Link do katalogu wystawy historycznej na stronie Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku - Białej: 

https://issuu.com/zbyszekhojny/docs/katalog_internet_ma_y

00B.jpg 00C.jpg 01.jpg

02.jpg 03.jpg 04.jpg

05.jpg 06.jpg 07.jpg

08.jpg 09.jpg 10.jpg

11.jpg 12.jpg 13.jpg

14.jpg

Autor zdjęć: Andrzej Lelek, RP 2020.

Źródło: Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe, Milówka, RP 2020.