Sprawozdanie Prezesa Oddziału Górali Żywieckich Stanisława Lizaka z działalności Zarządu Oddziału w kadencji 2014-2017

Zarząd Oddziału, wybrany na VI Powiatowym Zjeździe Oddziału Górali Żywieckich Związku Podhalan pracował efektywnie i starał się realizować wyznaczone mu zadania rzetelnie i jak najlepiej. Zarząd, zgodnie ze Statutem odbywał systematycznie posiedzenia w Biołej Izbie w Rajczy - średnio raz na miesiąc - i kierował bieżącą działalnością Oddziału. W omawianym okresie miało miejsce wiele wydarzeń zorganizowanych przez Oddział, z których na czoło wysuwały się tradycyjne spotkania związkowe - „Opłatki” i „Święcone”. W kadencji 2014-2017 odbyły się one w następujących miejscowościach:2015 - opłatek - Radziechowy, święcone – Rycerka Górna,2016 - opłatek - Cięcina, święcone - Rajcza,2017 – opłatek – Żywiec Sporysz, święcone - Milówka. Organizacja takich dużych spotkań integracyjnych możliwa była dzięki dobrej współpracy z samorządami oraz parafiami.

Kończąc drugą kadencję na stanowisku prezesa Oddziału Górali Żywieckich chciałbym podkreślić, że Zarząd podejmował nowe inicjatywy, które stały się ważnymi formami pracy związkowej. Na pewno udał się pomysł z wydawaniem co roku Katolickiego Kalendarza Góralskiego, rozprowadzanego od 2011 roku. Szczególnie chcę podziękować w tym miejscu koleżankom i kolegom, którzy poświęcili wiele czasu chodząc z kalendarzem po domach i kolędując. Stało się to sprawdzoną formą przybliżania idei Związku i jego działalności mieszkańcom wielu miejscowości na Żywiecczyźnie.

Za osiągnięcie w działalności związkowej należy też uznać utworzenie Grupy Śpiewaczej Oddziału w 2015 roku. Grupa powstała z inicjatywy Władysława Motyki w czasie realizacji projektu „Józef Szczotka – piewca góralszczyzny”, Od samego początku kierownikiem artystycznym grupy i akompaniującej jej kapeli jest Jan Pituła. Pierwszy występ zespołu miał miejsce 25 października 2015 r. w Milówce. Od tego czasu grupa poszerzyła swój repertuar i wystąpiła w wielu miejscach z koncertami kolęd i pastorałek, pieśni góralskich i religijnych. Obecnie Grupa Śpiewacza Oddziału Górali Żywieckich liczy ponad 20 osób. W tym miejscu chcę również wyrazić podziękowania dla Jadwigi Jurasz, Brygidy Murańskiej i Zespołu „Grojcowianie”, dla Jana Ślęzaka i Zespołu „Ziemia Rajczańska” oraz Romana Śleziaka i Zespołu „Rajcusie” za uświet-nianie naszych uroczystości związkowych i dobrą współpracę.

Nasza praca ogniskuje się też na propagowaniu tradycji pasterskich, które odżywają na Żywiecczyźnie, między innymi dzięki staraniom Związku Podhalan. Oddział współorganizuje Redyki i Łosody: w Przybędzy na Bacówce Państwa Chmielów i w Międzybrodziu Żywieckim u naszego kolegi Eugeniusza Kantyki.

Inną formą aktywności członków Oddziału było stworzenie Grupy Rekonstrukcyjnej, pielęgnującej dawne zwyczaje, głównie związane z tradycją zbójnicką. Jej inicjatorem był kolega Grzegorz Brodka. Grupa brała udział w licznych inscenizacjach, między innymi upamiętniających tradycje walk ze Szwedami w okresie „Potopu”, a także ważne wydarzenia naszej historii. W tym zakresie Oddział współpracuje z innymi stowarzyszeniami, m.in. ze Związkiem Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Towarzystwem Patriotycznym Żywiecczyzny oraz ze Stowarzyszeniem Dzieci Serc. Stałym elementem naszej działalności jest utrzymywanie regularnych kontaktów z 21 Brygadą Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie oraz ze Związkiem Strzeleckim.

W minionej kadencji Oddział nadal rozwijał współpracę w ramach Związku Podhalan. W 2016 roku, z naszej inicjatywy powstał nowy Oddział Górali Żywieckich w gminie Wilkowice. Oddział utrzymuje bliskie kontakty z bratnimi organizacjami, w tym z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym na Zaolziu w Republice Czeskiej.

Do ostatnich inicjatyw Oddziału należy podjęcie działań na rzecz edukacji regionalnej na Żywiecczyźnie. W 2016 roku w prace nad programem włączyły się również Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe w Milówce, Towarzystwo Naukowe Żywieckie, Beskidzki Dom z Bielska-Białej oraz Powiat Żywiecki. W marcu 2017 r. odbyła się Starostwie Powiatowym w Żywcu pierwsza konferencja regionalna. To zadanie jest wielkim wyzwaniem dla wszystkich, którzy poważnie myślą o ochronie naszego dziedzictwa kulturowego i jego upowszechniania, zwłaszcza wśród młodych.

Mobilność i duża aktywność Oddziału wyraża się w setkach wyjazdów z pocztami sztandarowymi na uroczystości lokalne i ogólnopolskie, a także na posiedzenia związkowe, różnego rodzaju spotkania i konferencje. Statystyka prowadzona rzeczowo i precyzyjnie przez chorążego Piotra Dziedzica wykazuje, że w kadencji 2014-2017 łączna ilość wystąpień pocztów sztandarowych oddziału zamyka się liczbą - 355. Z tego w półroczu 2014 - 70, w roku 2015 - 97, w roku 2016 - 132, a do 26 maja 2017 roku - 56. W grupie chorążych Oddziału najwięcej wystąpień odnotowali koledzy: Tadeusz Fiedor - 197, Marian Zemczak - 63 i Karol Juraszek - 47. Słyszy się czasami, nawet wśród naszych członków, że nic nie robimy, tylko chodzimy ze sztandarami. Myślę, że na tę aktywność trzeba patrzeć całkiem odwrotnie. Nic tak nie służy budowaniu dobrego wizerunku Oddziału jak właśnie obecność w czasie uroczystych spotkań, państwowych, narodowych i religijnych. Dzięki niej jesteśmy rozpoznawalni w powiecie i poza nim jako prężna organizacja, przywiązana do wartości chrześcijańskich i patriotycznych. Potwierdzeniem zapotrzebowania na naszą obecność tam, gdzie dzieje się coś ważnego była potrzeba ufundowania dwóch kolejnych sztandarów Oddziału. Jeden z nich, z wizerunkiem św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ufundowany głównie przez członków Oddziału z gminy Węgierska Górka, poświęcony był w czasie odpustu św. Katarzyny w listopadzie 2015 roku w Cięcinie. Drugi, z wizerunkiem Pani na Grapce, poświęcony w styczniu 2017 roku, ufun-dowali członkowie Oddziału z Kamesznicy. Obecnie Oddział posiada cztery sztandary związkowe, fundowane kolejno w latach: 1996. 2009, 2015 i 2017.

Działalność Oddziału udokumentowana jest historycznie w książce jubileuszowej „Beskidy i Tatry straż góralskiej watry”, autorstwa Władysława Motyki. Na bieżąco dokumentują ją nasze kronikarki: Ewa Jakubowska, Anna Dziedzic, Halina Maślanka i Janina Tlałka oraz Marek Jurasz na facebooku.

Szeroka i różnorodna działalność organizacyjna wsparta jest opieką duchową. Na szczególne podkreślenie zasługuje też praca naszych kapelanów i posługa jaką pełnią w Związku Podhalan. Trzeba dziękować Panu Bogu, że nie brak wśród nas kapłanów, którzy czują góralszczyznę i łączą pielgrzymowanie wiary, tradycji i kultury w spójną ewangelizacyjną całość. Można zastanawiać się, jakimi bylibyśmy góralami i czy w ogóle bylibyśmy nimi, gdyby nie ks. prałat Władysław Zązel. Zawsze ma dla nas czas, by głosić Słowo Boże i podnosić poprzeczkę góralskiego żywobycia. Do grupy Jegomościów oddanych Związkowi Podhalan i góralskiej sprawie należą również ks. prałat Józef Nędza, ks. prałat Władysław Nowobilski, ks. proboszcz Wojciech Janke, ks. Franciszek Warzecha, ojciec Radosław Kramarski, ojciec Bogdan Kocańda, ojciec Alan Rusek oraz nasi młodzi kapelani ks. Jan Gacek i ks. Adam Ciapka. Od lat uczestniczymy w rekolekcjach góralskich organizowanych przez ks. kapelana Jana Gacka. Co roku pielgrzymujemy do sanktuariów maryjnych w Rajczy i Rychwałdzie. Uczestniczymy regularnie, w sposób zorganizowany w nabożeństwach fatimskich. W kwietniu 2017 r. pod przewodnictwem naszych kapelanów odbyliśmy w Radziechowach pierwszy postny Dzień Skupienia.

W czasie dwóch moich kadencji w okresie 2011-2017 miały miejsce ważne jubileusze i wydarzenia. Chcę przypomnieć choć niektóre z nich. Zaraz na początku mojego prezesowania, w Radziechowach w niedzielę 18 września 2011 r. odbył się jubileusz 85-lecia Związku Podhalan na Żywiecczyźnie. Oddział podkreślił tę ważną rocznicę przez ufundowanie tablicy pamiątkowej Władysława Pieronka, umieszczoną na Domu Ludowym w Radziechowach. Poświęcił ją syn przedwojennego lidera ZP ks. bp Tadeusz Pieronek. Jubileusz 85-lecia Oddziału był dla mnie pierwszym dużym wyzwaniem, ale z Waszą pomocą szybko nabierałem doświadczenia, by podejmować kolejne.

Do największych wydarzeń mijającej kadencji 2014-2017 zaliczyć trzeba uroczystości 50-lecia koronacji Obrazu Matki Bożej Rychwałdzkiej, które odbyły się w niedzielę 19 lipca 2015 roku. Oddział zaangażowany był w oprawę uroczystości i przygotowanie koncertu góralskiego z udziałem ponad 100-osobowej grupy muzykantów i śpiewaków. Kulminacją naszego udziału w tej wielkiej manifestacji wiary było złożenie Matce Bożej Hołdu górali przez reprezentację Oddziału i całego Związku Podhalan, w obecności m.in. Prezydenta elekta Andrzeja Dudy oraz Prymasa Polski ks. abpa Wojciecha Polaka i ks. kardynała Stanisława Dziwisza.

Ewenementem organizacyjnym były w 2016 roku uroczystości 90-lecia Związku Podhalan na Żywiecczyźnie. Trwały one cały rok, a patronat nad nimi objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda. Po inauguracji na opłatku w Cięcinie w dniu 24 stycznia 2016 roku przyszła kolej na wielkie zgromadzenie w Rajczy w święto 1 Maja. Choć nie doszło do przyjazdu Pana Prezydenta, gośćmi Oddziału byli przedstawiciele rządu, parlamentu oraz władz wojewódzkich i powiatowych. Nie zabrakło Honorowego Członka Związku Podhalan ks. biskupa Tadeusza Rakoczego i prezesa Zarządu Głównego ZP Andrzeja Skupnia. Podniesieniem rangi święta było udekorowanie odzna-czeniami i orderami państwowymi prezesów Oddziału Władysława Motyki, Adama Banasia i Stanisława Lizaka.

Finał jubileuszu w niedzielę 9 października 2016 roku w Radziechowach był wielką manifestacją góralskiej jedności i docenieniem pracy Oddziału Górali Żywieckich ZP ze strony Kancelarii Prezydenta RP oraz władz samorządowych powiatów górskich. Uroczystości zaszczycił swoją obecnością minister Adam Kwiatkowski szef Gabinetu Politycznego Prezydenta RP. Mszy św. koncelebro-wanej przewodniczył ks. bp Roman Pindel ordynariusz diecezji bielsko-żywiec-kiej w asyście kilkunastu kapłanów i kapelanów ZP w ornatach góralskich. Jubileusz odbił się wielkim echem w mediach. Pod wrażeniem jego rozmachu byli liczni goście ze Śląska, Małopolski i Podkarpacia.

Wielka jest grupa ludzi, z którymi w okresie kadencji 2011-2017 miałem przyjemność współpracować jako Prezes Oddziału. Starałem się wraz z Zarządem jak najlepiej wypełniać swoje obowiązki, tu na miejscu i szerzej, między innymi w Zarządzie Głównym i Głównej Komisji Rewizyjnej Związku Podhalan. Wszystkim z serca dziękuję i życzę wszystkiego najlepszego. Szczęść Boże!

Źródło: Oddział Górali Żywieckich Związku Podhalan, Milówka RP 2017.