,
Z okazji 1 marca RP 2018 chcielibyśmy przedstawić sylwetkę wybitnego przedstawiciela "Żołnierzy Wyklętych" majora Władysława Dybowskiego. Losy majora Władysława Dybowskiego łączą się z losami wywodzącego się z Milówki, Antoniego Bieguna "Sztubaka". Atlas Polskiego Podziemia Niepodległościowego wydany przez Instytut Pamięci Narodowej w 2007 roku odnotowuje: "Jeszcze w 1942 r. powstała tzw. Krakowska Brygada Obrony Narodowej. Była ona powiązana zarówno z szeroko pojętym obozem narodowym (Stronnictwo Narodowe, NOW, NSZ), jak i z konspiracją poakowską. Jesienią 1945 r. KBON przekazała część swoich kadr wywiadowczych do WiN. Bliskie więzi łączyły organizację m.in. z działającym na Żywiecczyźnie oddziałem NSZ Antoniego Bieguna "Sztubaka", pod którego komendę skierowała część zaangażowanej w konspirację młodzieży. Założycielem i pierwszym komendantem KBON był Władysław Dybowski "Szatan", "Przemyski". Dzięki przeniknięciu do PPR w sierpniu 1945 r. został – niezdekonspirowany – mianowany wiceprezydentem Legnicy, w związku z czym dowództwo KBON powierzył swemy synowi Konradowi Stefanowi Dybowskiemu "Zetowi". W grudniu 1946 r. aresztowania dotknęły kierownictwo KBON; likwidacja organizacji nastąpiła na skutek amnestii z 1947 r. (Maciej Korkuć, Zdzisław Zblewski, s. 302).
Zachęcamy do zapoznania się z postacią majora Władysława Dybowskiego przez artykuł autorstwa Roberta Żeleźnego, patrioty, historyka, nauczyciela, przedstawiciela Społecznej Grupy Roboczej ds. Legnickiego Roku Miejskiego 2017 Majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyski.
Upamiętnienie majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyski w Legnicy (relacja autora Roberta Żeleźnego)
W 2011 spotkałem się z p. Romanem Lorenzem, który reaktywował w Legnicy Klub Gazety Polskiej. Za jego sprawą spotkałem się z postacią majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyskiego. Pojawiały się o nim niewielkie wzmianki w książkach, ale Jego postać nie budziła niestety większego zainteresowania. Pan Lorenz to zmienił. Jako amator-historyk podjął badania w archiwum we Wrocławiu nad tą postacią, zaczął ją własnym kosztem propagować. Legnicki Klub Gazety Polskiej przyjął imię Majora Władysława Dybowskiego i również podjął działania na rzecz Jego upamiętnienia. W jakimś stopniu też się do tego przyczyniłem. W 2013 r. Pan Major otrzymał ulicę, w 2015 r. ukazał się o nim artykuł w „szkicach Legnickich” – współautor p. Lorenz. W 2016 r. z inicjatywy Klubu radni PiS doprowadzili do przegłosowania w Radzie Miejskiej Legnicy uchwały o Roku Miejskim 2017 Legnickiego Żołnierza Niezłomnego, Majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyski. W październiku 2016 r. w wyniku inspiracji p. Lorenza (stan zdrowia nie pozwolił mu niestety na czynny udział) powstała 10 osobowa Społeczna Grupa Robocza, w której miałem zaszczyt działać. Z jego inicjatywy, ze współpracy z Fundacją KGHM i Fundacją Pawła Jurosa, oraz innymi podmiotami - udało się nam przeprowadzić 2 konkursy wiedzy o Majorze i Żołnierzach Wyklętych, konkurs plastyczny, koncert. Z pieniędzy własnych wydrukowaliśmy kilka tysięcy ulotek, które przy różnych okazjach rozdajemy. Za sprawą innych organizacji w mieście wisi wielki bilbord Majora, pojawiły się o nim informacje na Dworcu, PKP, była wystawa w Muzeum Miedzi, był nowy artykuł w miejscowych „Szkicach Legnickich” itd. Walka o pamięć o Majorze trwa.
Major Władysław Dybowski „Przemyski” (1892-1947) wiceprezydent Legnicy, wywiadowca wolnej Polski, Legnicki Żołnierz Wyklęty
W latach 1944-45 Armia Czerwona zajęła Polskę. Ponowne wcielono Kresy do Związku Sowieckiego. W okaleczonej Polsce na zachód od Bugu i Sanu oficjalnie władzę obejmował Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, potem Rząd Tymczasowy (kierowane przez komunistyczną PPR). Wszędzie Armia Czerwona i NKWD, przy wsparciu polskich zdrajców, likwidowała podziemie niepodległościowe i struktury Polskiego Państwa Polskiego, zaprowadzała terror. Polscy niepodległościowcy musieli podjąć powtórną konspirację - istniała ona do 1963 r. Sowietyzacji Polski przeciwstawiały się Narodowe Siły Zbrojne (dalej NSZ) i Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (przekształcona potem w Wolność i Niezawisłość dalej WiN), a także inne organizacje – w sumie od 120 do 180 tys, tys. ludzi. Zmianą zachodzącą w czasie było zwiększanie się udziału w represjach wobec patriotów Milicji Obywatelskiej (MO), Urzędu Bezpieczeństwa (UB), Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW) i innych służb polskich komunistów. „Legitymizacją” nowej okupacji były sfałszowane: referendum ludowe 1946 r, i wybory w 1947 r. do Sejmu Ustawodawczego, „wygrane” przez prokomunistyczny Blok Demokratyczny. W walce i w wyniku wykonanych wyroków śmierci zginęło ok. 10 tysięcy patriotów, ok. 20 tysięcy zmarło w więzieniach, ponad 70 tysięcy aresztowano, tysiące zesłano do sowieckich łagrów.
Życiorys
Władysław Dybowski urodził się 17.05.1892 r. w Warszawie. W 1917 r. został zmobilizowany do armii rosyjskiej i walczył z Niemcami. W 08.1917 r. został wcielony ze swoją jednostką do 1. Korpusu Polskiego gen. J. Dowbór-Muśnickiego. W jego ramach brał udział w walkach z Niemcami jako d-ca kompanii i adiutant pułku. Od 1917 do 1918 r. aktywnie działał w niepodległościowym Związku Walki Czynnej. W latach 1919-1920 walczył z bolszewikami. W walkach brał udział bezpośredni, odznaczył się odwagą, swoim przykładem wpływał pozytywnie na innych. Był ceniony jako świetny oficer przez przełożonych. Był odznaczony Krzyżem Walecznych, Medaille Interalliee i Medalem Niepodległości. Posiadał znajomość języków obcych: rosyjskiego, francuskiego, niemieckiego. W latach 1920-1928 był zawodowym oficerem, następnie w 1928 r. został przeniesiony w stan spoczynku w stopniu rotmistrza. W czasie okupacji niemieckiej przeniósł się do Krakowa. Podjął walkę z okupantem w strukturze NSZ w stopniu majora pod ps. „Przemyski”. Założył w 1942 r. i był pierwszym komendantem Krakowskiej Brygady Obrony Narodowej. Brygada szczególnie mocno współpracowała z oddziałem NOW/NSZ porucznika Antoniego Bieguna „Sztubaka”, działającym na Żywiecczyźnie, pod którego komendę przekazano część młodzieży.
Syn
Konrad Dybowski, syn Władysława jako ochotnik walczył z Niemcami w 1939 r. Pod okupacją sowiecką wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski (potem Związku Walki Zbrojnej) pod ps.”Sęp”, wykonując zadania organizacyjno-wywiadowcze w Drohobyczu i w Borysławiu. Z uzyskanymi informacjami przedostał się do Krakowa. Tam walczył w Krakowskiej Brygadzie Obrony Narodowej, której był dowódcą po ojcu w 1945 r. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Konspiracja przeciwko nowej okupacji
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Krakowa w 1945 r. W.Dybowski wstąpił wg wskazań przełożonych do PPR. Zajął się wywiadem. W 08.1945 r. władze PPR przeniosły W.Dybowskiego do Legnicy (zwanej wówczas Lignica, zmiana nazwy nastąpiła w 03.1946 r.) Objął stanowisko naczelnika Wydziału Ogólnego Zarządu Miejskiego w Legnicy. Następnie we 09.1945 r. był już na stanowisku wiceprezydenta ds. administracyjnych w kadencji prezydenta Karola Myrka i Antoniego Stupaka. Piastowane przez W. Dybowskiego stanowisko umożliwiło mu utrzymywanie bezpośrednich kontaktów z dowództwem okupacyjnej Północnej Grupy Wojsk armii sowieckiej dowodzonej przez marszałka Konstantina Rokossowskiego, i z generalicją sowiecką. Zajmował się rozeznaniem struktur wojskowych, obsadą oficerską, rozmieszczeniem, liczebnością i ruchami oddziałów, rodzajami uzbrojenia, zasadami i celami działania. Do zastanej siatki wywiadowczej pozyskał 2 sowieckich oficerów. Rozpracowywał działania struktur miejscowej władzy, administracji, Powiatowego UB, MO, KBW, dokonywane przez komunistów aresztowania, relacje ekonomiczne i etniczne, stosunek ludności do sowieckiego garnizonu (który miał liczyć 60 tysięcy ludzi). Uzyskane informacje przekazywał synowi Konradowi i szefowi krakowskiego ośrodka wywiadu Organizacji Polskiej, Jerzemu Zakulskiemu. K.Dybowski zajmował się wywiadem w Krakowskiem. Zdobyte wiadomości dostarczano do Rządu Polskiego w Londynie.
Działalność administracyjna w Legnicy Władysława Dybowskiego
Władysław Dybowski od 01.01.1946 r. wykonywał obowiązki przynależne kierownikowi Urzędu Stanu Cywilnego. W.Dybowski wspierał K.Myrka w bezskutecznych staraniach na rzecz usunięcia dowódcy legnickiej MO F.Wilka, którego funkcjonariusze nie wykonywali poleceń Zarządu Miejskiego, a nawet popełniali przestępstwa kryminalne. W 12.1945 r. nowym Prezydentem został 30-letni Antoni Stupak, członek PPR. W.Dybowski pełnił w 1946 r. funkcję komisarza spisowego dla Legnicy.
Aresztowanie i wyroki śmierci na Władysława i Konrada Dybowskich
Krakowski ośrodek wywiadu Organizacji Polskiej został rozbity dzięki tajnemu współpracownikowi UB. W. Dybowski został aresztowany przez funkcjonariuszy UB 16 października 1946 r. Został poddany przesłuchaniom przez śledczych UB przez okres około 3 miesięcy. Starał się nie dawać śledczym informacji, które mogłyby zagrozić innym osobom. Katarzyna, żona Władysława i Danuta, żona Konrada Dybowskiego, otrzymały kilkuletnie wyroki za udział w siatce wywiadowczej. Na śmierć skazano Władysława Dybowskiego i jego syna Konrada oraz Jerzego Zakulskiego. Skargi kasacyjne obrońców 3 skazanych na najwyższy wymiar kary zostały odrzucone przez Najwyższy Sąd Wojskowy. Prezydent B.Bierut odrzucił prośbę o skorzystanie wobec nich z prawa łaski. Wyrok śmierci na Władysławie Dybowskim (anulowany w 1993 r.) przez rozstrzelanie wykonano 30.7.1947 r. W tym samym dniu zamordowano jego syna i Jerzego Zakulskiego. Zwłoki pochowano w nieznanym miejscu. Pozostałych oskarżonych skazano na kilkuletnie kary więzienia. Cześć Ich Pamięci.
Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe składa serdeczne wyrazy wdzięczności przedstawicielom Społecznej Grupy Roboczej ds. Legnickiego Roku Miejskiego 2017 Majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyski, Robertowi Żeleźnemu i Andrzejowi Lorencowi. Poprzez tę współpracę możliwe było zaprezentowanie niniejszego artykułu i przedstawienie zasłużonej dla Rzeczypospolitej Polskiej postaci "Żołnierza Wyklętego" majora Władysława Dybowskiego. Losy majora w pewien sposób złączyły się również z Milówką, przez współpracę organizacyjną z "Żołnierzem Wyklętym" Antonim Biegunem "Sztubakiem".
Autor: Robert Żeleźny, przedstawiciel Społecznej Grupy Roboczej ds. Legnickiego Roku Miejskiego 2017 Majora Władysława Dybowskiego ps. Przemyski.
Źródło: Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe, Milówka RP 2018.